Նորություններ
Սիրելի հավատացյալներ։Օրհնությամբ Նորին Սուրբ Օծություն Տեր Տեր Գարեգին երկրորդ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի և ձեռամբ Հայաստանյայց Առաքելական Ուղղափառ Սուրբ Եկեղեցու Կրասնոդարի և Հյուսիսային Կովկասի Հայոց Թեմի Առաջնորդ Գերաշնորհ Տեր Մովսես Արքեպիսկոպոս Մովսեսյանի՝ նոյեմբերի 30-ին՝ Սուրբ Թադևոս և Սուրբ ..
Կարդալ ավելին
Կարդալ ավելին
Կրասնոդարի և Հյուսիսային Կովկասի Հայոց թեմի հոգևոր դասը և թեմական խորհրդի անդամները դատապարտում են մայիսի 28-ին Սարդարապատի հուշահամալիրում տեղի ունեցած աննախադեպ միջադեպը, երբ ոստիկանները փորձեցին խոչընդոտել Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Բ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի և հոգևոր դասի մուտքը հուշահամալիրի տարածք՝ ..
Կարդալ ավելին
Կարդալ ավելին
Տերունական Աղոթք
սուրբ եղիցի անուն քո.
Եկեսցէ արքայութիւն քո.
եղիցին կամք քո.
որպէս յերկինս` եւ յերկրի.
Զհաց մեր հանապազորդ
տուր մեզ այսօր.
Եւ թող մեզ զպարտիս մեր
որպէս եւ մեք թողումք
մերոց պարտապանաց.
Եւ մի տանիր զմեզ ի փորձութիւն,
այլ փրկեա զմեզ ի չարէն:
Զի քո է արքայութիւն
եւ զօրութիւն եւ փառք
յաւիտեանս.
Ամէն
ՍՈՒՐԲ ՊԱՏԱՐԱԳ
ԺԱՄԵՐԳՈՒԹՅՈՒՆ
ՅՈԹ ԽՈՐՀՈՒՐԴՆԵՐ
ՊԱՀՔ
ԱՂՈԹԱԳԻՐՔ
ՏԱՍԸ ՊԱՏՎԻՐԱՆՆԵՐ
«Երկինքը երկրի վրա». այսպես է հասկացվել Սուրբ Պատարագը վաղնջական օրերին, այսպես են քրիստոնյաներն ըմբռնում Սուրբ Պատարագի խորհուրդը: Պատարագով ողջ եկեղեցին այնտեղ գտնվող հավատացյալների հետ միասին դառնում է երկինք երկրի վրա և դրախտ՝ կենաց ծառի անմահարար պտուղներով: Ըստ Սուրբ Հովհան Ոսկեբերան հայրապետի՝ Սուրբ Պատարագի ժամանակ երկինքը բացվում է և հրեշտակներն իջնում են: Թեպետ Պատարագը երկրի վրա է կատարվում, սակայն երկրային ընծայով չէ, այլ երկնքից իջնող Հացով (Հովհաննես 6:41), Ով կյանք է տալիս աշխարհին:
Եկեղեցական ժամակարգությունը` քրիստոնյաների ամենօրյա ընդհանրական պաշտամունքն է: Այն բաժանված է օրվա որոշակի աղոթաժամերի, որոնցից յուրաքանչյուրն ունի իր բարեպաշտական և աստվածաբանական իմաստավորումը:
Հայ Եկեղեցու ներկայիս Ժամագիրքը կազմված է հետևյալ 9 ժամերգություններից՝
1. Գիշերային.
2. Առավոտյան.
3. Արևագալի.
4. Ճաշու ժամի՝
* Երրորդ ժամի (ժամը 9).
* Վեցերորդ ժամի կամ Միջօրեի (ժամը 12).
* Իններորդ ժամի (ժամը 15).
5. Երեկոյան.
6. Խաղաղական.
7. Հանգստյան:
Հնում բոլոր ժամերգությունները կատարվել են համապատասխան ժամերի՝ հատկապես վանքերում: Հետագայում դրանք սկսեցին կատարվել միասին. Գիշերային, Առավոտյան և Արևագալի ժամերգությունները՝ առավոտյան, Ճաշու երեք ժամերգությունները՝ ցերեկը, իսկ Երեկոյան, Խաղաղական և Հանգստյան ժամերգությունները՝ երեկոյան: Ներկայումս կատարվում են միայն Գիշերային, Առավոտյան և Երեկոյան ժամերգությունները. առաջին երկուսը՝ առավոտյան, իսկ վերջինը՝ երեկոյան: Մեծ պահքի շրջանում, բացի շաբաթ և կիրակի օրերից, մասամբ վերականգնվում է օրվա մեջ երեք անգամ միացյալ ժամերգություններ կատարելու կարգը:
Ըստ Սիմեոն Ա Երևանցի կաթողիկոսի «Տոնացույց»-ի (հրատ. 1774 թ.), որն արտացոլում է ուշ միջնադարից մինչև անցյալ դարասկիզբ Հայ Եկեղեցում գործող աստվածպաշտության ավանդությունը՝ մշտապես կատարվում են օրվա բոլոր ժամերգությունները, բացի տերունի օրերից, որոնցում ընդհատվում են Արևագալի և Խաղաղական ժամերը, և շաբաթ օրերից ու տերունական տոների նախօրեներից, որոնցում զեղչվում է Խաղաղական ժամը:
Մեծ տոներին ավելացող այլ արարողությունների հետ միասին որոշ ժամերգություններ յուրօրինակ փոփոխության են ենթարկվում` երբեմն կազմելով ընդհանուր հանդիսակարգի միայն մի մասը, ինչպես Ճաշու ժամերը` Ավագ հինգշաբթի և Ավագ ուրբաթ, և Երեկոյան ժամը` Ավագ ուրբաթ և տաղավար տոներին, երբեմն ճոխացվելով հավելյալ երգերով, ինչպես Երեկոյան ժամը` Ծաղկազարդին, երբեմն էլ իսպառ զեղչվելով, ինչպես Երեկոյան ժամը` Ավագ շաբաթ օրը: Նմանատիպ օրերի ժամակարգությունը ներկայացված է սովորական օրերից որոշակիորեն տարբերվող ցանկով:
Արևագալի երգերն ու հորդորակները, ինչպես նաև Խաղաղականի «Նայեաց սիրով» երգը կատարվում են միայն Մեծ պահքի օրերին, ինչը հրահանգված չէ Ժամագրքում:
Սիմեոնյան «Տոնացույց»-ում Մեծ պահքի առանձնահատկություններից է նաև այն, որ Երեկոյան ժամերգությունը, բացի շաբաթ և կիրակի օրերից և Տեառնընդառաջին նախորդող փետրվարի 13-ից, կատարվում է Ճաշու ժամերից անմիջապես հետո, իսկ Ճաշու մեսեդին և ընթերցվածքները տեղափոխվում են Երեկոյան ժամերգություն: Այս կարգը կատարվում է նաև այսօր, և այդ առիթով արարողության ժամանակ «երեկոյ» բառը փոխարինում են «միջօրէ» բառով: Սակայն «Տոնացույց»-ը նման որևէ նշում չի պարունակում, քանի որ ժամերգության ողջ բովանդակությունը սերտորեն կապված է երեկոյի խորհրդի հետ:
Ներկայումս Ավագ հինգշաբթի գիշերը սկսվող հսկման կարգը, որ կոչվում է Խավարում՝ համաձայն «Տոնացույց»-ի, ընդգրկում է Ավագ ուրբաթի ցանկով ներկայացված Գիշերային և Առավոտյան ժամերը:
Բացի Արևագալի, Խաղաղական և Հանգստյան ժամերից, ժամերգության որոշակի հատվածներ մշտապես փոփոխվում են ըստ յուրաքանչյուր օրվա խորհրդի և ձայնեղանակի: Նույն սկզբունքով է կատարվում նաև մյուս ծիսական գրքերից` «Ավետարան»-ից, «Ճաշոց»-ից ու «Շարակնոց»-ից քաղվող տեքստերի ընտրությունը:
Օրվա ժամակարգության մաս է կազմում Սուրբ Պատարագի արարողությունը, որը կարող է տեղի ունենալ ամեն օր (բացի Մեծ պահքի սովորական օրերից), և որի առկայության դեպքում Ճաշու Իններորդ ժամը եզրափակող մասը` ժամամուտից մինչև Հավատամք, զետեղվում է պատարագի սկզբնամասում:
Ահա պատվիրանները, որոնք ՏերԱստված տվեց ժողովրդին իր ընտրյալի՝ Մովսես մարգարեի միջոցով, Սինա լեռան վրա՝
1. «Ես եմ քո Տեր Աստվածը, ինձանից բացի այլ աստվածներ չպիտի լինեն քեզ համար:»
2. «Վերևում՝ երկնքում, ներքևում՝ երկրի վրա, և երկրի խորքի ջրերի մեջ եղած որևէ բանի նմանությամբ քեզ կուռքեր չպիտի կերտես:»
3. «Քո Տեր Աստծո անունը զուր տեղը չպիտի արտասանես:»
4. «Հիշիր շաբաթ օրը, որպեսզի սուրբ պահես այն:»
5. «Պատվիր քո հորն ու մորը:»
6. «Մի սպանիր:»
7. «Մի շնանար:»
8. «Մի գողանար:»
9. «Քո հարևանի դեմ սուտ վկայություն մի տուր:»
10. «Ոչ քո մերձավորի տան, ոչ նրա ագարակի վրա աչք մի ունեցիր:»